PERTE 2022 proxecto estratéxico para a industria naval

Entrevista Cope + Galicia do 27/04/22 ás 13:10h:

O pasado 15 de marzo de 2022 o Consello de Ministros aprobou o “Proxecto Estratéxico para a Recuperación e Transformación Económica (PERTE) para a industria naval”, un proxecto baseado na colaboración público-privada e centrado na transformación da súa cadea de valor mediante: a diversificación cara ás enerxías renovables mariñas e os buques de baixas emisións; a dixitalización; a mellora da sustentabilidade ambiental; e finalmente mediante a mellor capacitación dos seus empregados. O PERTE Naval persegue a modernización do sector naval en España e espérase que contribúa á creación de preto de 3.100 postos de traballo de calidade, principalmente en rexións periféricas, co que contribuiría así á política de reto demográfico. Débese destacar que, #de acordo con os datos recolleitos na Axenda Sectorial da Industria Naval presentada en 2019, a industria naval é fonte de 70.000 empregos de alto grao de cualificación.

Introdución:

En paralelo coa evolución da pandemia do covid-19, a actividade económica ha ido transitando por diferentes fases nas distintas zonas xeográficas e países. De feito, segundo estimacións da Comisión Europea, a economía da zona euro operou entre un 25% e un 30% por baixo da súa capacidade durante o período de confinamento máis estrito. Obviamente España non escapou desa crise, e así xurdiron os ERTE, como plan de choque nacional para amortecer o impacto económico e social e poder preservar os empregos dos traballadores. Esta medida viuse reforzada por outras accións de resistencia e reactivación adoptadas pola Unión Europea. Desta maneira a UE en 2021 puxo en marcha un ambicioso Fondo de Recuperación e Resiliencia, como proceso de reconstrución das economías no mundo post-COVID. O novo Fondo de Recuperación Next Generation EU prevé financiamento de ata 140.000 millóns, dos cales ao redor de 72.000 millóns desembolsaranse en forma de transferencias, e o resto a través de préstamos no próximos seis anos, aínda que o Goberno espera concentrar o esforzo de mobilización dos preto de 72.000 millóns de transferencias no primeiros tres anos (2021-2023).

Así nace o Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia, un proxecto que traza a folla de roteiro para a modernización da economía española e a recuperación do crecemento económico tras a crise do COVID. O plan aspira a acelerar a transformación tecnolóxica e dixital, aposta pola descarbonización, favorece a creación e a competitividade das empresas, estimula a competitividade da industria, impulsa a ciencia e o “I+D+i”, e reforza sectores estratéxicos tales como a agroindustria, biotecnoloxía, materiais, construción, e o turismo.

Non debemos esquecer que a industria naval é un sector estratéxico para o fortalecemento industrial e a xeración de emprego, tanto pola súa contribución directa á economía, como por ser un piar fundamental para o desenvolvemento doutras actividades como o transporte de mercadorías, o aproveitamento de recursos de orixe mariña ou o turismo.

Este sector ten unha gran capacidade tractora, agrupando actividades de construción, transformación e reparación de buques, un sector no que España nos últimos anos adquiriu unha alta especialización tecnolóxica na fabricación de unidades de alto valor engadido, así como na industria auxiliar complementaria que dá soporte a todas as anteriores.

Situación dos nosos estaleiros no mercado:

Actualmente pola costa española existen máis de vinte estaleiros con capacidade para construír buques de certo porte (de máis de 100 GT). Estas factorías exercen un forte efecto sobre unha extensa rede nacional de fabricantes de equipos e servizos, fomentando un crecemento nacional.

Co PERTE Naval búscase impulsar a industria naval española, un sector estratéxico para contribuír á autonomía industrial de España e Europa, e potenciar a súa diversificación e o seu desenvolvemento sostible, tecnolóxico e dixital. O obxectivo perseguido é o da xeración de importantes retornos económicos e sociais, así como o do reforzo das capacidades industriais de España e a contribución ao desenvolvemento tecnolóxico e dixital do sector naval e á xeración de emprego cualificado e de calidade.

O sector naval xoga un papel estratéxico na economía española debido a que o noso comercio internacional está moi ligado ao transporte marítimo. O noso 6.000 km de costa favorecen especialmente as actividades de reparación e mantemento de buques. Ademais, o noso país goza de gran recoñecemento nos mercados internacionais, aos que destina máis do 90 por cento do importe da súa produción no caso de buques destinados ao mercado civil, e máis do 50 por cento no caso do sector naval de defensa e seguridade. A súa principal fortaleza é a capacitación tecnolóxica para desenvolver prototipos á medida de calquera tipoloxía de buque. Esta versatilidade favorece a súa diversificación cara a actividades de gran compoñente tecnolóxico e innovador, como é o caso das enerxías renovables mariñas. Os estaleiros españois sitúanse entre os primeiros postos das clasificacións internacionais na construción de buques altamente cualificados.

O sector naval español tamén vén realizando nos últimos anos un esforzo considerable no desenvolvemento e innovación de novas solucións de propulsión máis sostible nos buques, de baixas emisións, preparadas para a propulsión por hidróxeno renovable ou con propulsión mixta eléctrica.

Ao mesmo tempo, o investimento tecnolóxico está a ser unha engrenaxe fundamental para a adaptación dos produtos e procesos encamiñados á mellora da eficiencia e sustentabilidade ambiental. España é tamén líder internacional no ámbito da enerxía eólica mariña: os estaleiros españois introducíronse no mercado eólico mariño europeo a través da construción de soportes e subestacións, e situáronse nunha posición preferente para o gran desenvolvemento que se espera que experimente este sector nos próximos anos. A “Folla de roteiro para o desenvolvemento da Eólica Mariña e as Enerxías do Mar en España” vai contribuír a que España sexa o referente europeo destas tecnoloxías. Entre os seus obxectivos, con vistas a 2030, atópase o de converterse nun referente internacional.

¿Pero que son exactamente os PERTE?

Os PERTE (Proxectos Estratéxicos para a Recuperación e Transformación Económica) son un novo instrumento de colaboración público-privada no que colaboran as distintas administracións públicas, empresas e centros de investigación. O seu obxectivo é impulsar grandes iniciativas que contribúan claramente á transformación da economía española.

Coa designación como PERTE identifícase un sector como unha área crave para o futuro da economía. Xa se aprobaron o PERTE para o desenvolvemento do vehículo eléctrico e conectado, o PERTE para a saúde de vangarda, o PERTE de enerxías renovables, hidróxeno renovable e almacenamento, o PERTE agroalimentario e o PERTE de economía circular.

Para que un proxecto póidase declarar como PERTE, debe cumprir unha serie de criterios:

• Debe contribuír ao crecemento económico, á creación de emprego e mellorar a competitividade industrial e económica.
• Debe ter un alto compoñente de colaboración público-privada.
• Debe facer fronte ás deficiencias do mercado combinando coñecementos coa experiencia, os recursos financeiros e demais actores económicos.
• Debe desenvolver novos produtos, servizos ou procesos con carácter innovador e con achega de I+D+i.
• Deben ser transversais a diferentes administracións e influír en toda a cadea de valor.
• Debe ter un alcance grande.
• Debe favorecer o crecemento das pemes e impulsar as contornas colaborativas.
• Debe contribuír directamente a alcanzar un ou varios dos obxectivos do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia da Economía Española.

Destacar que existen seis grandes proxectos nos que centrar o investimento destes fondos europeos. O PERTE do vehículo eléctrico e conectado foi o primeiro en aprobarse o verán de 2021. Tamén se aprobaron a finais de 2021 os PERTE de enerxías renovables, hidróxeno renovable e almacenamento.

Obxectivos do PERTE naval:

O reto fundamental deste PERTE é diversificar o sector naval cara a novos produtos, a súa dixitalización, a mellora da súa sustentabilidade ambiental e a capacitación dos seus empregados. Busca chegar ao conxunto da cadea de valor do sector, dando apoio aos participantes en cada unha as fases, desde o persoal investigador e o mundo académico, ata os provedores de servizos nun ecosistema no que teñen cabida desde empresas emerxentes e pemes, ata grandes compañías. Trátase de poñer en marcha unha serie de medidas para manter a competitividade a medio e longo prazo nun mercado fortemente globalizado e cambiante.

Este PERTE concíbese como unha iniciativa integral sobre a transformación da cadea de valor da industria naval que levará a cabo mediante a súa diversificación, dixitalización e sustentabilidade, cos seguintes obxectivos:

• Manter a achega deste sector á soberanía industrial.
• Diversificar a actividade cara ás enerxías renovables mariñas.
• Dixitalizar a cadea de valor.
• Incrementar a sustentabilidade ambiental.
• Mellorar a formación e capacitación dos empregados.

Pola súa banda, a consecución destes obxectivos do PERTE supoñerá:

• A colaboración de distintos sectores industriais que transformarán a cadea de valor industrial do sector naval, diversificando a súa produción cara ás enerxías renovables mariñas e os buques de baixas emisións.
• A profundización na dixitalización e a sustentabilidade do sector, mellorando tamén a súa eficiencia enerxética.
• A modernización do seu tecido industrial, creando e consolidando emprego de calidade.
• A mellora da súa competitividade nos mercados internacionais.

As propostas que se presenten para o desenvolvemento do PERTE Naval deberán incluír:

• Polo menos unha actuación ou proxecto primario que acredite o desenvolvemento de cada un dos bloques de carácter obrigatorio que compoñen a liña de axudas: diversificación (innovación na cadea de valor), dixitalización (transformación dixital da cadea) e sustentabilidade (economía circular, eficiencia enerxética e mellora ambiental).
• Un plan transversal de formación e reciclaxe profesional.

Situación dos estaleiros e industria en Galicia:

O estaleiro de Navantia Ferrol-Fene ten a próxima década asegurada a través do Programa de fragatas F-110, que impulsará o desenvolvemento do tecido industrial e empresarial da comarca. Por tanto, Navantia será un dos protagonistas do PERTE Naval aprobado recentemente. O presidente de Goberno presidiu en abril deste ano o acto que iniciou en Ferrol a construción da primeira fragata F-110 accionando, xunto á vicepresidenta segunda e ministra de Traballo e Economía Social, e a ministra de Facenda e Función Pública, o dispositivo do primeiro corte de chapa, que marca o comezo da construción da primeira fragata desta serie.

Ademais, Navantia fixo unha aposta decidida pola enerxía eólica mariña e pola investigación de sistemas de propulsión máis sostibles, coa vista posta no futuro do sector naval. O seu estaleiro conta, tamén, cunha localización óptima en infraestrutura portuaria e terrestre, e co tecido industrial auxiliar necesario para poder levar a cabo este tipo de proxectos.

Navantia, Siemens e Pymar navegarán cara á transformación dixital do mercado co obxectivo de mellorar a produtividade da industria naval. Neste novo escenario, o Centro de Excelencia do Sector Naval (Cesena), situado en Ferrol, xogará un papel fundamental, xa que dará cobertura nacional aos Fondos Europeos e, á vez, atraerá talento internacional.

Cando se inaugurou o Cesena, en setembro de 2021, o seu obxectivo era o de modernizar a industria naval española para que navegase cara ao Estaleiro 4.0. Por tanto, a misión principal do Cesena é a de ser o motor de tracción tanto da industria naval de Defensa, como da industria civil, facendo fincapé ao longo de todo o cantábrico, e incluíndo toda a costa de Galicia, ata Vigo.  O Cesena conta cos instrumentos necesarios para que a Industria aprenda como a dixitalización pode axudar a mellorar os seus procesos.

O Centro de Excelencia Naval posúe un equipo internacional que colabora en dúas áreas, por unha banda, nas específicas do centro, e polo outro participa no proxecto de referencia do sector: o Programa Elcano que lanzou Navantia fai un par de anos co obxectivo de construír as Fragatas F-110 dentro dos parámetros do Xemelgo Dixital de Siemens. Ademais, tamén está en conversacións coas universidades de enxeñería naval de España e os Centros de Formación Profesional de referencia, para dotarlles en ambos os casos das ferramentas dixitais que os estudantes se van a atopar cando accedan ao mundo laboral.

O Cesena albergará o programa de formación Marine Dixital Twin, que certificará aos novos profesionais da industria naval ao redor de todas as tecnoloxías relacionadas co Xemelgo Dixital. Entre os itinerarios formativos que se impartirán destacan a arquitectura naval, o deseño de estruturas, o deseño eléctrico e mecánico, a simulación, e a administración de PLM e IoT Industrial. Ademais, o Cesena foi foi homologado pola Siemens Xcelerator Academy como centro de formación nas áreas de Deseño, Simulación, Xestión do ciclo de vida do produto e IoT, e as súas aulas contarán coas últimas novidades en dixitalización, así como con profesionais certificados.

Pymar, a sociedade que integra aos principais estaleiros privados españois entende que o PERTE Naval vai supoñer un impulso fundamental para transformar a cadea de valor do sector e asegurar o seu futuro. A diversificación de actividades do sector cara ao mercado das renovables mariñas, en especial a eólica flotante, é un dos grandes piares previstos no PERTE Naval. Os estaleiros españois contan coa experiencia e o recoñecemento mundial necesarios para afrontar proxectos construtivos complexos, sendo líderes internacionais na contratación de construcións de buques con alto valor engadido, que sexan innovadores, tecnolóxicos e sostibles.

Galicia ocupa xunto a Asturias os postos de maior volume de actividade de construción naval, aínda que tras estes últimos anos de crises, está a custarlle pechar contratos. Na actualidade, nos estaleiros privados galegos estaranse a construír uns dez barcos, e existirán outros tantos en carteira, aos que se poderían sumar outros catro ou cinco que están en negociacións, para 2023. E a esta delicada realidade non axuda nada a actual situación que están a vivir históricos estaleiros de Vigo, como Barreiras.

Pero non todos os axentes involucrados no sector naval son tan optimistas. Óscar Gómez, xerente da Agrupación industrial do Naval Gallego (Aclunaga), que representa a 130 compañías e máis de 7000 traballadores, #ante esta situación de crise que se está vivindo, é algo escéptico ao Perte Naval. Pensa que o cofinanciamento da empresa, fronte á parte pública, é demasiado elevada, o que vai dificultar moito que poida existir unha verdadeira reindustrialización.

Conclusións:

Temos ante nós unha gran oportunidade, igual histórica, para asegurar e orientar o futuro do sector naval cara a actividades de alto valor engadido, punteiras, dixitais e sostibles que contribúan á soberanía industrial e transición enerxética de España.

O PERTE naval mostra un compromiso polo mantemento dun sector crave na industria española, potenciando un desenvolvemento sostible, tecnolóxico e dixital, e cun emprego estable e cualificado. E aínda que o investimento público poida parecer limitada, quizais haxa que fixarse máis no esforzo estratéxico, destacando a importancia dunha colaboración “público-privada” necesaria para poder seguir avanzando e fortalecer o citado sector.

Avanzamos cara a unha industria naval máis dixital, cuxo obxectivo é mellorar a produtividade, a competitividade e a mellora da eficiencia enerxética. O sector naval español compite nun mercado fortemente globalizado e moi variable, de modo que, para manter o seu posicionamento a nivel internacional, a innovación e diferenciación tecnolóxica deben seguir constituíndo a súa principal pegada de identidade. E para iso o PERTE NAVAL preséntase como unha iniciativa integral sobre a transformación da cadea de valor da industria naval que levará a cabo mediante a diversificación, a dixitalización e a sustentabilidade.

Para finalizar deberíase indicar, respecto ao Cesena, que nace en Ferrol coa misión de impulsar e dinamizar a transformación dixital da industria naval española e, grazas á creación do centro de formación, reforza un dos seus piares, a educación na dixitalización do sector naval nacional.

¡ATA O PRÓXIMO MES!